Rabu, 19 Maret 2014



I Macan Kasapa Baan Ida Sang Pandita
            Sane rihin wenten Brahman maparab Dang Hyang Manawa,sampun puputin kirti, kasumbung wak bajra siddi wakia,uning ida ngidupan ane suba mati. Sawireh sampun tatas antuk ida mabawosan aksarane sami, tatkala ida budal ka pasraman, masusupan ida ring alas gununge. Sinah lambat pamarganida. Mamanggihin Bangken Macan. Keginan kanget kayun ida tur ngandika, Ih, Macan apa kerana ia ne mati, jeneng iba kagutil baan lalipi ? Asapunika kabawos antuk Ida Sang Rsi Manawa. Raris Ida mapakayun ngidupang. Tumli katwakin dasa Bayu waluya ipun maurip malih. Sarip nyane I Macan, wastunya nelik rake ipun , acreng krura mrungut  jagi nyarap. Mawacana Ida Sang Rsi Manawa “duh, cai macan eda cai nyarap awake. Awake sang Brahmana, dewa sakala awake di jagate”. Sumawur I Macan, Ih indayang titiang ring Ida Sang Brahmana, wireh wenten panugrahan Dewa ring titiang kawenang titiang mamaksa manusa. Wawu sapunika pajaripun , raris ipun nyarap. Dadiana  lina Sang Rsi Manawa kabaksa antuk I Macan. Niskarya pisan buat sihpiwelasanidane, tan uning buat ngunakaryang, sing ja buungan lakar katemanan pakeweh.Asapunika pajarnya Ni Wanari nutran buat kejelean Macane.
Analisis satua Tantri I Maca Kasapa Baan Ida Sang Pandita
1.Tema
Tema satua Tantri I Macan Kasapa Baan Ida Sang Pandita adalah sebagai sesame mahkluk hidup harus saling tolong menolong. Hal tersebut dapat dilihat Pada Penggalan cerita yang di ungkapkan oleh tokoh Dang Hyang Manawa :
“…Mamanggihin Bangken Macan. Keginan kangek kayun ida tur ngandika, “Ih, Macan apa kerana ia ne mati, jeneng iba kagutil baan lalipi ?” Asapunika kabawos antuk Ida Sang Rsi Manawa. Raris Ida mapakayun ngidupang…”

2.Amanat
Amanat yang terdapat pada Satua Tantri I Macan Kasapa Baan Ida Sang Pandita antar lain :
1.      Sebagai sesama mahkluk hidup harus saling tolong menolong.
2.      Kita harus bisa membedakan mana yang harus di tolong dan mana yang tidak.
3.      Hendaknya harus mempunyai rasa terima kasih kepada orang ang menolong.
4.      Jangan membalas perbuatan baik seseorang dengan perbuaan buruk.

3.Latar atau Setting
Latar dari Satua Tantri I Macan Kasapa Baan Ida Sang Pandita hanya terdapat satu latar saja yaitu latar tempat saja yaitu :
1.      Latar Tempat
Latar tempat yang terdapat pada satua Tantri I Macan Kasapa Baan Ida Sang Pandita antara lain :
a.       Pasraman, Hutan (alas) dan gunung, hal ini tercermin dalam kutipan kalimat “…Sawireh sampun tatas antuk ida mabawosan aksarane sami, tatkala ida budal ka pasraman, masusupan ida ring alas gununge. Sinah lambat pamarganida…”
4.Tokoh
Tokoh dalam satua Tantri I Macan Kasapa Baan Ida Sang Pandita antara lain :
1.      Dang Hyang Manawa (Sang Pandita)
2.      I Macan
3.      lalipi
5.Penokohan
Penokohan dari ketiga Tokoh di atas dalam Satua Tantri I Maca Kasapa Baan Ida Sang Pandita antara lain :
1.      Dang Hyang Manawa (Sang Pandita) berwatak suka menolong dan tidak memikirkan akibat selanjutnya. Hal ini tercermin dalam kutipan kalimat “…Tumli katwakin dasa Bayu waluya ipun maurip malih. Sarip nyane I Macan, wastunya nelik rake ipun , acreng krura mrungut  jagi nyarap…”
2.      I Macan berwatak jahat dan tidak tau balas budi hal ini tercermin dalam kutipan kalimat “…Mawacana Ida Sang Rsi Manawa “duh, cai macan eda cai nyarap awake. Awake sang Brahmana, dewa sakala awake di jagate”. Sumawur I Macan, Ih indayang titiang ring Ida Sang Brahmana, wireh wenten panugrahan Dewa ring titiang kawenang titiang mamaksa manusa. Wawu sapunika pajaripun , raris ipun nyarap. Dadiana  lina Sang Rsi Manawa kabaksa antuk I Macan…”
3.      Lalipi dalam satua ini lalipi berwatak garang dan tidak pandang bulu hal ini tercermin dalam kalimat “…Keginan kangek kayun ida tur ngandika, Ih, Macan apa kerana ia ne mati, jeneng iba kagutil baan lalipi ? Asapunika kabawos antuk Ida Sang Rsi Manawa…”

6.Alur
Pada satua Tantri I Macan Kasapa Baan Ida Sang Pandita menggunkan alur maju karena menceritakan tentang Dang Hyang Manawa bagaimana mulai beliau melakukan perjalanan beliau pulang ke pasaraman melewati gunung dan hutan sampai akhirnya bertemu macan dan beliau mati di terkam macan tersebut
7.Sudut Pandang
            Sudut pandang yang ditampilkan  pengarang dalam cerpen ini adalah sudut pandang pengarang sebagai orang ketiga. Artinya penulis berlaku sebagai orang di luar cerita ataupun tulisan. Penulis lebih sebagai pengamat yang dapat keluar masuk setiap saat. Dan menceritakan apapun yang di perlukan.
Nilai- Nilai yang terdapat dalam Satua Tantri I Macan Kasapa Baan Ida Sang pandita antara lain :
1.      Nilai Religius
Nilai religious dalam cerita ini sangat keliat sekali dan sangat menjungjun nilai religious hal tersebut Nampak dalam beberapa pengalan kalimat dalam cerita tersebu antara lain :
“…Sane rihin wenten Brahman maparab Dang Hyang Manawa,sampun puputin kirti, kasumbung wak bajra siddi wakia,uning ida ngidupan ane suba mati…”
“…Tumli katwakin dasa Bayu waluya ipun maurip malih…”
2.      Nilai Estetiaka
Dalam Satua Tantri I Macan Kasapa Baan Ida Sang Pandita mengandung nilai-nila estetika melalui makna kiasan dan majas-majas yang dalam satua tersebut seperti : nelik reke ipun, yang berate matanya melotot, Niskarya pisan buat sihpiwelasanidane hal ini berarti tidak mengargai pertolongan orang lain.
3.      Nilai Sosial
Nilai sosisal yang tercermin dalam cerita tersebut ialah interaksi dari Sang Pandita dan I Macan dimana mereka saling berbicara setelah sang pandita menghidupkan Macan
4.      Nilai Etika dan Moral
Nilai Etika dan Moral yang terkandung dalam Satua Tantri I Macan Kasapa Baan Ida Sang Pandita ialah dimana sang Pandita memiliki rasa olas asih sehinga beliau mempunyai keinginan untuk menghidupkan Macan Kembali dan I Macan memilik Moral yang tidak patut untuk ditiru karena tidak bisa membalas budi dari kebaikan seseorang.










Katuturan I Syaruda Ngamargiang Pangindrajala Mademang I Ula
Wenten Paksi Gagak mawasta I Syaruda, masebun ring punyan Kutuhe. Kasarengin antuk kakasihanipun sami. Antuk kehnyane, suara ipun mawug mabiayuhan.
            Kacerita malih wenten Ula magenah ring gooke dalem sane ring bongkol kutuh punika. Ula punika dahating dursila,  satata ipun nelep taluh Gagak punika, saking asiki arahina , mangda arahina, mangda ipun polih bebaksan. Deningasapunika pedih reke I Paksi Gagak, tumuli ipun ngrinci pangupaya, mangda sida ugi ipun ngawonang masehnyane. Munggwing ula punika mawasta I Tarangkana.
            Gelising carita wenen reke para putran prabhu nuju anglanglang ulangun, lung aka taman. Tur ngraris ida masiram irika. Wawu Ida ngenahang bhusana, kantenanga antuk I Gagak, gelis I Gagak nyander busana punika, tumuli kakeberang alon-alon ka ambarane. Kenginan kagiat Ida Raden Mantri, raris age ida ngandikayang ngetut pakeber Gagak punika. Sang kapandikayang sami malaib, ngetut buri pakeber ipun I Syaruda. Kocap sampun reke I Paksi Gagak rauh ring  duur Kutuhe, busanane irika kaengsutan ring carang Kutuhe. Kaulane sane ngetut sami reke muwug suaranipun ngesuhang I Syaruda. I Gagak taler ipun uyut ring carang kutuhe. Medahan ucap janmane jagi menekin. Wenten sane ukuh menekin kutuh punika, ngantenan Naga nengok saking gook kutuh punika  mawatu tengkejut Sang ngantenan, samian  reke buyar majarang wenten Ula ageng tur maranen. Tumuli sami pada sahasa pacang mademang, sami ngrereh gagitik angena nigtig. Tan ucapa padem reke I Wiala katigtig tan pangundili reh ipun karebut sareng akeh. Ne mangkin suka rena pisan idepnyane  I Paksi Gagak satukan sinah ipun dirgayusa  dening sampun  prasida sirna maseh ipun saking kasa gedeg ipune ngamargiang pangindrajala. Sapunika wanta tingkah anake pradnyan ,kadi anake ngarereh ulam ring telagane sane akeh tunjung ipun saha nirmala toyan ipun . ulamnyane telas kaejuk nagging tunjung nyane mangda  kantun rahayu, kalih toya telagane kari hening.sapunika indik ipune I Syaruda, sapadem nyane I Ula. Kutuhe kantun rahayu urip dane maseh ipune padem.
Analisis satua Tantri Katuturan I Syaruda Ngamargiang Pangindrajala Mademang I Ula
1.Tema
Tema yang terdapata dalam satua Tantri Katuturan I Syaruda Ngamargiang Pangindrajala Mademang I Ula adalah upaya I syaruda mengusir I Tarangkana dari pohon kutuh hal ini tercermin dalam kutipan kalimat”… Ula punika dahating dursila,  satata ipun nelep taluh Gagak punika, saking asiki arahina , mangda arahina, mangda ipun polih bebaksan. Deningasapunika pedih reke I Paksi Gagak, tumuli ipun ngrinci pangupaya, mangda sida ugi ipun ngawonang masehnyane…,
2.Amanat
Amanat yang terkandung dalam satua tantri Katuturan I Syaruda Ngamargiang Pangindrajala Mademang I Ula antara lain :
1.      Jangan suka mencuri barang orang lain.
2.      Perbuatan jahat pasti ada akibatnya.

3.Latar atau Setting
Latar atau Seting yang terdapat dalam satua tantri Katuturan I Syaruda Ngamargiang Pangindrajala Mademang I Ula antara lain :
1.      Latar Tempat
Latar tempat yang terdapat pada satua di Katuturan I Syarud Ngamargiang Pangindrajala Mademang I Ula ialah :
a.       Punyan Kutuh, hal ini tercermin dalam kutipan kalimat “…Wenten Paksi Gagak mawasta I Syaruda, masebun ring punyan Kutuhe…”
b.      Gook, hal ini tercermin dalam kutipan kalimat “…Kacerita malih wenten Ula magenah ring gooke dalem sane ring bongkol kutuh punika. Ula punika dahating dursila,  satata ipun nelep taluh Gagak punika, saking asiki arahina , mangda arahina, mangda ipun polih bebaksan…”
c.       Taman, hal ini tercermin dalam kalimat “…Gelising carita wenen reke para putran prabhu nuju anglanglang ulangun, lung aka taman. Tur ngraris ida masiram irika “…
4.Tokoh
            Tokoh yang terdapat dalam satua Tantri Katuturan I Syaruda Ngamargiang Pangindrajala Mademang I Ula antara lain :
1.      I Syaruda
2.      I Tarangkana
3.      Ida Raden Mantri
5.Penokohan
     Penokohan yang terdapat dalam satua tantric di atas adalah
1.      I Syaruda berwatak pintar dan cerdik hal ini tercermin dalam kutipan kalimat “…Kocap sampun reke I Paksi Gagak rauh ring  duur Kutuhe, busanane irika kaengsutan ring carang Kutuhe. Kaulane sane ngetut sami reke muwug suaranipun ngesuhang I Syaruda. I Gagak taler ipun uyut ring carang kutuhe. Medahan ucap janmane jagi menekin. Wenten sane ukuh menekin kutuh punika, ngantenan Naga nengok saking gook kutuh punika  mawatu tengkejut Sang ngantenan, samian  reke buyar majarang wenten Ula ageng tur maranen. Tumuli sami pada sahasa pacang mademang, sami ngrereh gagitik angena nigtig. Tan ucapa padem reke I Wiala katigtig tan pangundili reh ipun karebut sareng akeh…”
2.      I Tarangkana Berwatak jahat dan suka mengambil kepunyaan orang hal ini tercermin dalam kutipan kalimat “…Kacerita malih wenten Ula magenah ring gooke dalem sane ring bongkol kutuh punika. Ula punika dahating dursila,  satata ipun nelep taluh Gagak punika, saking asiki arahina , mangda arahina, mangda ipun polih bebaksan…”
3.      Ida Raden Mantri Berwatak bijak mengayomi masyarakat dan suka menyuruh hal ini tercermin dalam kutipan kalimat “…Gelising carita wenen reke para putran prabhu nuju anglanglang ulangun, lung aka taman. Tur ngraris ida masiram irika. Wawu Ida ngenahang bhusana, kantenanga antuk I Gagak, gelis I Gagak nyander busana punika, tumuli kakeberang alon-alon ka ambarane. Kenginan kagiat Ida Raden Mantri, raris age ida ngandikayang ngetut pakeber Gagak punika. Sang kapandikayang sami malaib, ngetut buri pakeber ipun I Syaruda…”
6.Alur
Pada satua Tanti Katuturan I Syaruda Ngamargiang Pangindrajala Mademang I Ula mengunakan alur maju karena satua tersebut dimulai dari pemaparan dimana kedua tokoh tersebut tinggal bagaimana interaksi keduanya dan permasalahan yang muncul yaitu  I Tarangkanana selalu memakan telur I Syaruda satu buah setiap hari sehingga menyebabkan I Syaruda mencari upaya untuk membunuh  I tarangkana sampai I Itarangkana mati di pukuli oleh masyarakat.
7.Sudut Pandang
            Sudut pandang yang ditampilkan  pengarang dalam cerpen ini adalah sudut pandang pengarang sebagai orang ketiga. Artinya penulis berlaku sebagai orang di luar cerita ataupun tulisan. Penulis lebih sebagai pengamat yang dapat keluar masuk setiap saat. Dan menceritakan apapun yang di perlukan.
Nilai-nilai yang terkandung dalam satua Tantri Katuturan I Syaruda Ngamargiang Pangindrajala Mademang I Ula antara lain :
1.      Nilai Pendidikan 
Nilai Pendidikan yang di ajarkan dalam satua ini adalah kita di ajarkn supaya berprilaku jahat kepada orang lain karena kita bisa mendapatkan karma phala dari perbuatan jahat yang kita lakukan.
2.      Nilai Estetika
Nilai Estetika dalam satua ini dapat dilihat melalui penyampaian yang sinkat dan menarik sehingga mudah dipahami selain hal tersebut nilai estetika juga dapat dilihat dari penulisan makna-makna kiasan dan mengandung majas dalam satua diatas antara lain : pedih reke, ngetut buri,
3.      Nilai sosial
Nilai sosial yan Nampak dalam cerita ini adalah para pengikut putra sang prabu semuanya menurut ketika di suruh mengejar burung gagak yng menerbangkan pakain beliau dan bagai mana mereka berbondong-bondong memanjat pohon kutuh untuk mengambilnya serta bersama-sama memukuli I Tarangkana sampai mati oleh karena itu Nilai sosial yang di tonjolkan dalam satua ini adalah rasa hormat kepada pemimpin, kebersamaan di antara mereka untuk melaksanakan tugas yang di perintahkan.
4.      Nilai Etika dan Moral
Nilai etika dan moral yang Nampak dalam satua di atas tidak patut ditiru karena menunjukan hal yang kurang baik di tunjukan dalam perilaku I Tarangkana yang suka mengambil dan memakan telur I Syaruda satu butir setiap harinya.


creted by ida bagus putra hari sudewa


1 komentar:

  1. Kak kirimin satua i macan kasapa baan ida sang pandita fullnya

    BalasHapus