I
Macan Kasapa Baan Ida Sang Pandita
Sane rihin wenten Brahman maparab Dang Hyang
Manawa,sampun puputin kirti, kasumbung wak bajra siddi wakia,uning ida ngidupan
ane suba mati. Sawireh sampun tatas antuk ida mabawosan aksarane sami, tatkala
ida budal ka pasraman, masusupan ida ring alas gununge. Sinah lambat
pamarganida. Mamanggihin Bangken Macan. Keginan kanget kayun ida tur ngandika,
Ih, Macan apa kerana ia ne mati, jeneng iba kagutil baan lalipi ? Asapunika
kabawos antuk Ida Sang Rsi Manawa. Raris Ida mapakayun ngidupang. Tumli
katwakin dasa Bayu waluya ipun maurip malih. Sarip nyane I Macan, wastunya
nelik rake ipun , acreng krura mrungut
jagi nyarap. Mawacana Ida Sang Rsi Manawa “duh, cai macan eda cai nyarap
awake. Awake sang Brahmana, dewa sakala awake di jagate”. Sumawur I Macan, Ih
indayang titiang ring Ida Sang Brahmana, wireh wenten panugrahan Dewa ring
titiang kawenang titiang mamaksa manusa. Wawu sapunika pajaripun , raris ipun
nyarap. Dadiana lina Sang Rsi Manawa
kabaksa antuk I Macan. Niskarya pisan buat sihpiwelasanidane, tan uning buat
ngunakaryang, sing ja buungan lakar katemanan pakeweh.Asapunika pajarnya Ni
Wanari nutran buat kejelean Macane.
Analisis satua Tantri I
Maca Kasapa Baan Ida Sang Pandita
1.Tema
Tema satua Tantri I
Macan Kasapa Baan Ida Sang Pandita adalah sebagai sesame mahkluk hidup harus
saling tolong menolong. Hal tersebut dapat dilihat Pada Penggalan cerita yang
di ungkapkan oleh tokoh Dang Hyang Manawa :
“…Mamanggihin Bangken
Macan. Keginan kangek kayun ida tur ngandika, “Ih, Macan apa kerana ia ne mati,
jeneng iba kagutil baan lalipi ?” Asapunika kabawos antuk Ida Sang Rsi Manawa.
Raris Ida mapakayun ngidupang…”
2.Amanat
Amanat yang terdapat
pada Satua Tantri I Macan Kasapa Baan Ida Sang Pandita antar lain :
1.
Sebagai sesama mahkluk hidup harus
saling tolong menolong.
2.
Kita harus bisa membedakan mana yang
harus di tolong dan mana yang tidak.
3.
Hendaknya harus mempunyai rasa terima
kasih kepada orang ang menolong.
4.
Jangan membalas perbuatan baik seseorang
dengan perbuaan buruk.
3.Latar atau Setting
Latar dari Satua Tantri
I Macan Kasapa Baan Ida Sang Pandita hanya terdapat satu latar saja yaitu latar
tempat saja yaitu :
1.
Latar Tempat
Latar
tempat yang terdapat pada satua Tantri I Macan Kasapa Baan Ida Sang Pandita
antara lain :
a. Pasraman,
Hutan (alas) dan gunung, hal ini tercermin dalam kutipan kalimat “…Sawireh
sampun tatas antuk ida mabawosan aksarane sami, tatkala ida budal ka pasraman,
masusupan ida ring alas gununge. Sinah lambat pamarganida…”
4.Tokoh
Tokoh dalam satua
Tantri I Macan Kasapa Baan Ida Sang Pandita antara lain :
1.
Dang Hyang Manawa (Sang Pandita)
2.
I Macan
3.
lalipi
5.Penokohan
Penokohan
dari ketiga Tokoh di atas dalam Satua Tantri I Maca Kasapa Baan Ida Sang
Pandita antara lain :
1.
Dang Hyang Manawa (Sang Pandita)
berwatak suka menolong dan tidak memikirkan akibat selanjutnya. Hal ini
tercermin dalam kutipan kalimat “…Tumli katwakin dasa Bayu waluya ipun maurip
malih. Sarip nyane I Macan, wastunya nelik rake ipun , acreng krura
mrungut jagi nyarap…”
2.
I Macan berwatak jahat dan tidak tau
balas budi hal ini tercermin dalam kutipan kalimat “…Mawacana Ida Sang Rsi
Manawa “duh, cai macan eda cai nyarap awake. Awake sang Brahmana, dewa sakala
awake di jagate”. Sumawur I Macan, Ih indayang titiang ring Ida Sang Brahmana,
wireh wenten panugrahan Dewa ring titiang kawenang titiang mamaksa manusa. Wawu
sapunika pajaripun , raris ipun nyarap. Dadiana
lina Sang Rsi Manawa kabaksa antuk I Macan…”
3.
Lalipi dalam satua ini lalipi berwatak
garang dan tidak pandang bulu hal ini tercermin dalam kalimat “…Keginan kangek
kayun ida tur ngandika, Ih, Macan apa kerana ia ne mati, jeneng iba kagutil
baan lalipi ? Asapunika kabawos antuk Ida Sang Rsi Manawa…”
6.Alur
Pada
satua Tantri I Macan Kasapa Baan Ida Sang Pandita menggunkan alur maju karena menceritakan tentang
Dang Hyang Manawa bagaimana mulai beliau melakukan perjalanan beliau pulang ke
pasaraman melewati gunung dan hutan sampai akhirnya bertemu macan dan beliau
mati di terkam macan tersebut
7.Sudut Pandang
Sudut pandang yang ditampilkan pengarang dalam cerpen ini adalah sudut
pandang pengarang sebagai orang ketiga. Artinya penulis berlaku sebagai orang di
luar cerita ataupun tulisan. Penulis lebih sebagai pengamat yang dapat keluar
masuk setiap saat. Dan menceritakan apapun yang di perlukan.
Nilai- Nilai yang
terdapat dalam Satua Tantri I Macan Kasapa Baan Ida Sang pandita antara lain :
1. Nilai Religius
Nilai
religious dalam cerita ini sangat keliat sekali dan sangat menjungjun nilai
religious hal tersebut Nampak dalam beberapa pengalan kalimat dalam cerita
tersebu antara lain :
“…Sane
rihin wenten Brahman maparab Dang Hyang Manawa,sampun puputin kirti, kasumbung
wak bajra siddi wakia,uning ida ngidupan ane suba mati…”
“…Tumli
katwakin dasa Bayu waluya ipun maurip malih…”
2. Nilai Estetiaka
Dalam
Satua Tantri I Macan Kasapa Baan Ida Sang Pandita mengandung nilai-nila
estetika melalui makna kiasan dan majas-majas yang dalam satua tersebut seperti
: nelik reke ipun, yang berate matanya melotot, Niskarya pisan buat
sihpiwelasanidane hal ini berarti tidak mengargai pertolongan orang lain.
3. Nilai Sosial
Nilai
sosisal yang tercermin dalam cerita tersebut ialah interaksi dari Sang Pandita
dan I Macan dimana mereka saling berbicara setelah sang pandita menghidupkan
Macan
4. Nilai Etika dan Moral
Nilai Etika dan Moral yang terkandung dalam Satua
Tantri I Macan Kasapa Baan Ida Sang Pandita ialah dimana sang Pandita memiliki
rasa olas asih sehinga beliau mempunyai keinginan untuk menghidupkan Macan
Kembali dan I Macan memilik Moral yang tidak patut untuk ditiru karena tidak
bisa membalas budi dari kebaikan seseorang.
Katuturan
I Syaruda Ngamargiang Pangindrajala Mademang I Ula
Wenten
Paksi Gagak mawasta I Syaruda, masebun ring punyan Kutuhe. Kasarengin antuk
kakasihanipun sami. Antuk kehnyane, suara ipun mawug mabiayuhan.
Kacerita malih wenten Ula magenah ring gooke dalem sane
ring bongkol kutuh punika. Ula punika dahating dursila, satata ipun nelep taluh Gagak punika, saking
asiki arahina , mangda arahina, mangda ipun polih bebaksan. Deningasapunika
pedih reke I Paksi Gagak, tumuli ipun ngrinci pangupaya, mangda sida ugi ipun
ngawonang masehnyane. Munggwing ula punika mawasta I Tarangkana.
Gelising carita wenen reke para putran prabhu nuju
anglanglang ulangun, lung aka taman. Tur ngraris ida masiram irika. Wawu Ida
ngenahang bhusana, kantenanga antuk I Gagak, gelis I Gagak nyander busana
punika, tumuli kakeberang alon-alon ka ambarane. Kenginan kagiat Ida Raden
Mantri, raris age ida ngandikayang ngetut pakeber Gagak punika. Sang
kapandikayang sami malaib, ngetut buri pakeber ipun I Syaruda. Kocap sampun
reke I Paksi Gagak rauh ring duur
Kutuhe, busanane irika kaengsutan ring carang Kutuhe. Kaulane sane ngetut sami
reke muwug suaranipun ngesuhang I Syaruda. I Gagak taler ipun uyut ring carang
kutuhe. Medahan ucap janmane jagi menekin. Wenten sane ukuh menekin kutuh
punika, ngantenan Naga nengok saking gook kutuh punika mawatu tengkejut Sang ngantenan, samian reke buyar majarang wenten Ula ageng tur
maranen. Tumuli sami pada sahasa pacang mademang, sami ngrereh gagitik angena
nigtig. Tan ucapa padem reke I Wiala katigtig tan pangundili reh ipun karebut
sareng akeh. Ne mangkin suka rena pisan idepnyane I Paksi Gagak satukan sinah ipun
dirgayusa dening sampun prasida sirna maseh ipun saking kasa gedeg
ipune ngamargiang pangindrajala. Sapunika wanta tingkah anake pradnyan ,kadi
anake ngarereh ulam ring telagane sane akeh tunjung ipun saha nirmala toyan
ipun . ulamnyane telas kaejuk nagging tunjung nyane mangda kantun rahayu, kalih toya telagane kari
hening.sapunika indik ipune I Syaruda, sapadem nyane I Ula. Kutuhe kantun
rahayu urip dane maseh ipune padem.
Analisis satua Tantri Katuturan
I Syaruda Ngamargiang Pangindrajala Mademang I Ula
1.Tema
Tema
yang terdapata dalam satua Tantri Katuturan I Syaruda Ngamargiang Pangindrajala
Mademang I Ula adalah upaya I syaruda mengusir I Tarangkana dari pohon kutuh
hal ini tercermin dalam kutipan kalimat”… Ula punika dahating
dursila, satata ipun nelep taluh Gagak
punika, saking asiki arahina , mangda arahina, mangda ipun polih bebaksan.
Deningasapunika pedih reke I Paksi Gagak, tumuli ipun ngrinci pangupaya, mangda
sida ugi ipun ngawonang masehnyane…,
2.Amanat
Amanat
yang terkandung dalam satua tantri Katuturan I Syaruda Ngamargiang
Pangindrajala Mademang I Ula antara lain :
1.
Jangan suka mencuri barang orang lain.
2.
Perbuatan jahat pasti ada akibatnya.
3.Latar atau Setting
Latar
atau Seting yang terdapat dalam satua tantri Katuturan I Syaruda Ngamargiang
Pangindrajala Mademang I Ula antara lain :
1.
Latar Tempat
Latar
tempat yang terdapat pada satua di Katuturan I Syarud Ngamargiang Pangindrajala
Mademang I Ula ialah :
a. Punyan
Kutuh, hal ini tercermin dalam kutipan kalimat “…Wenten Paksi Gagak mawasta I
Syaruda, masebun ring punyan Kutuhe…”
b. Gook,
hal ini tercermin dalam kutipan kalimat “…Kacerita malih wenten Ula magenah
ring gooke dalem sane ring bongkol kutuh punika. Ula punika dahating
dursila, satata ipun nelep taluh Gagak
punika, saking asiki arahina , mangda arahina, mangda ipun polih bebaksan…”
c. Taman,
hal ini tercermin dalam kalimat “…Gelising carita wenen reke para putran prabhu
nuju anglanglang ulangun, lung aka taman. Tur ngraris ida masiram irika “…
4.Tokoh
Tokoh yang terdapat dalam satua
Tantri Katuturan I Syaruda Ngamargiang Pangindrajala Mademang I Ula antara lain
:
1. I
Syaruda
2. I
Tarangkana
3. Ida
Raden Mantri
5.Penokohan
Penokohan yang terdapat dalam satua tantric
di atas adalah
1. I
Syaruda berwatak pintar dan cerdik hal ini tercermin dalam kutipan kalimat “…Kocap
sampun reke I Paksi Gagak rauh ring duur
Kutuhe, busanane irika kaengsutan ring carang Kutuhe. Kaulane sane ngetut sami
reke muwug suaranipun ngesuhang I Syaruda. I Gagak taler ipun uyut ring carang
kutuhe. Medahan ucap janmane jagi menekin. Wenten sane ukuh menekin kutuh
punika, ngantenan Naga nengok saking gook kutuh punika mawatu tengkejut Sang ngantenan, samian reke buyar majarang wenten Ula ageng tur
maranen. Tumuli sami pada sahasa pacang mademang, sami ngrereh gagitik angena
nigtig. Tan ucapa padem reke I Wiala katigtig tan pangundili reh ipun karebut
sareng akeh…”
2. I
Tarangkana Berwatak jahat dan suka mengambil kepunyaan orang hal ini tercermin
dalam kutipan kalimat “…Kacerita malih wenten Ula magenah ring gooke dalem sane
ring bongkol kutuh punika. Ula punika dahating dursila, satata ipun nelep taluh Gagak punika, saking
asiki arahina , mangda arahina, mangda ipun polih bebaksan…”
3. Ida
Raden Mantri Berwatak bijak mengayomi masyarakat dan suka menyuruh hal ini
tercermin dalam kutipan kalimat “…Gelising carita wenen reke para putran prabhu
nuju anglanglang ulangun, lung aka taman. Tur ngraris ida masiram irika. Wawu
Ida ngenahang bhusana, kantenanga antuk I Gagak, gelis I Gagak nyander busana
punika, tumuli kakeberang alon-alon ka ambarane. Kenginan kagiat Ida Raden
Mantri, raris age ida ngandikayang ngetut pakeber Gagak punika. Sang
kapandikayang sami malaib, ngetut buri pakeber ipun I Syaruda…”
6.Alur
Pada satua Tanti
Katuturan I Syaruda Ngamargiang Pangindrajala Mademang I Ula mengunakan alur maju karena satua tersebut dimulai
dari pemaparan dimana kedua tokoh tersebut tinggal bagaimana interaksi keduanya
dan permasalahan yang muncul yaitu I
Tarangkanana selalu memakan telur I Syaruda satu buah setiap hari sehingga
menyebabkan I Syaruda mencari upaya untuk membunuh I tarangkana sampai I Itarangkana mati di pukuli
oleh masyarakat.
7.Sudut Pandang
Sudut pandang yang ditampilkan pengarang dalam cerpen ini adalah sudut
pandang pengarang sebagai orang ketiga. Artinya penulis berlaku sebagai orang
di luar cerita ataupun tulisan. Penulis lebih sebagai pengamat yang dapat
keluar masuk setiap saat. Dan menceritakan apapun yang di perlukan.
Nilai-nilai yang
terkandung dalam satua Tantri Katuturan I Syaruda Ngamargiang Pangindrajala
Mademang I Ula antara lain :
1. Nilai Pendidikan
Nilai
Pendidikan yang di ajarkan dalam satua ini adalah kita di ajarkn supaya
berprilaku jahat kepada orang lain karena kita bisa mendapatkan karma phala
dari perbuatan jahat yang kita lakukan.
2. Nilai Estetika
Nilai
Estetika dalam satua ini dapat dilihat melalui penyampaian yang sinkat dan
menarik sehingga mudah dipahami selain hal tersebut nilai estetika juga dapat dilihat
dari penulisan makna-makna kiasan dan mengandung majas dalam satua diatas
antara lain : pedih reke, ngetut buri,
3. Nilai sosial
Nilai
sosial yan Nampak dalam cerita ini adalah para pengikut putra sang prabu
semuanya menurut ketika di suruh mengejar burung gagak yng menerbangkan pakain
beliau dan bagai mana mereka berbondong-bondong memanjat pohon kutuh untuk
mengambilnya serta bersama-sama memukuli I Tarangkana sampai mati oleh karena
itu Nilai sosial yang di tonjolkan dalam satua ini adalah rasa hormat kepada
pemimpin, kebersamaan di antara mereka untuk melaksanakan tugas yang di
perintahkan.
4. Nilai Etika dan Moral
Nilai
etika dan moral yang Nampak dalam satua di atas tidak patut ditiru karena
menunjukan hal yang kurang baik di tunjukan dalam perilaku I Tarangkana yang
suka mengambil dan memakan telur I Syaruda satu butir setiap harinya.
creted by ida bagus putra hari sudewa
Kak kirimin satua i macan kasapa baan ida sang pandita fullnya
BalasHapus